Özel Öğrenme Güçlüğü

Ülkemizde “Özel Öğrenme Güçlüğü” yaşayan çocuk sayısı oldukça fazladır. 

3 tip özel öğrenme güçlüğü bulunmaktadır.

• Okuma Bozukluğu (Disleksi)

Klinik bulgular temelinde halen yaygın kabul gören üç tip okuma bozukluğu saptamıştır. Buna göre disfonetik okuma bozukluğu yani harf-ses ilişkisinin bozulması, diseidetik okuma bozukluğu yani kelimeleri bir bütün halinde okunamaması ve harf harf okunması veya hiç okuyamaması ve bunların karışımından oluşan üçüncü tip okuma bozukluğu vardır.

Disleksi, zekâsı normal ya da normalüstü olan, herhangi bir duyusal, nörolojik, fiziksel, ruhsal ve kültürel özrü olmayan okuma, yazma, matematik, kendini ifade etme, düşünme, zaman ve mekânda yönelme alanlarından biri veya birkaçında yetersizliğe yol açan bir bozukluktur.

• Aritmetik Bozukluğu (Discalculi)

Diskalkuli, edimsel ya da gelişimsel serebral bir patolojiye bağlı olarak sayısal ilişkileri kavramada, hesaplamada, sayısal sembolleri görsel ve mental olarak tanıma, kullanma ve yazmada açığa çıkan defisitlere verilen isimdir. Discalculi olan çocuklar sayıları bozuk şekilli, sıklıkla yer değiştirmiş, ters dönmüş veya baş aşağı edilmiş şekilde yazarlar. Basit işlemleri yapamazlar, işlem sembolleri başta olmak üzere aritmetik sembolleri tanımazlar. Çok basamaklı sayıları okumada zorluk çekebilirler, çarpma bölme gibi işlemlerde sayıları uygun aralıklarla alt alta getiremezler. Çocuklarda başlıca iki tip bozukluk seçilir. Biri hesaplama, diğeri akıl yürütme alanındadır. Hesaplamada sayıları ters çevirme, sayı sırasını ters çevirme, işlemleri bozuk sıra ile yürütme, işlemleri yanlış yapma söz konusudur. Sayıları atlayabilirler ve sağlama yapamazlar. Akıl yürütmenin bozulduğu tipte dil sorunu da vardır; sözel problem çözme, komutları anlama ve sorunu akılda tutup bir plana göre adım adım çözme bozuktur.

• Yazılı Anlatım Bozukluğu (Disgrafi)

Disgrafi, yazma yeteneğinde gelişim gecikmesi ya da edinilmiş bir kayıptır. Yazı, en son kazanılan dilsel yeti olduğu için, dil bozukluklarında en çabuk kaybolan ve bozukluğu en kalıcı olan yetidir. Disgrafi salt motor bir sorun olarak motor işlev ve kontrol bozukluklarında özgül bir yer tutar ve ayrıca incelemeyi gerektirir. Bu durumda, yazının mekaniği bozulur; sıklıkla yanlış kalem tutma ve yanlış harf oluşturma şeklindedir.

Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Genel Davranış Özellikleri 

Okul öncesi dönemde:

• Konuşmada gecikme görülebilir.
• Birbirine yakın heceli kelimelerde sesler karıştırılır. (“Su” yerine “bu” gibi)
• Ayakkabıların bağlanmasında başarısızlık yaşanır.
• Sağ-sol karıştırılır.
• Bir iş yapılırken her iki el de kullanılır, kullanılacak el konusunda belirgin bir seçim yapılamaz.
• Alfabedeki harf ve seslerin öğrenilmesinde zorluk yaşanır.
• Zaman ve yön kavramları birbirine karıştırılır.

Okul döneminde:

• Okuma geç ve zor öğrenilir.
• Yavaş ve hatalı okunur.
• Yazı bozuklukları çok sık görülür.
• Matematikte güçlük çekilir.
• Çarpım tablosunu öğrenememe görülür.
• İmla ve noktalama hataları yapılır.
• “d” ile” b”, “p” ile “b” harflerini karıştırılır.
• Okuduğunu anlamada sorun yaşanır.
• Okurken sık sık harfler karıştırılır (“dağ” yerine “bağ”, “sal” yerine “dal” vb.)
• Harflerin sırası karıştırılır (“zıt” yerine “tız” veya “ızt” vb.)
• Benzer kelimeler birbirine karıştırılır (“incir” yerine “zincir”, “en” yerine “ne” vb.)
• Ayna görüntüsü ile ters olarak yazma.
• Bazı kelimeler yanlış hecelenir, hece atlanır, heceler tersten okunur veya yazılır.
• Sesli okuma sırasında vurgulamalar inişli – çıkışlı olur ve noktalama işaretleri görülmez.
• Sayfa yanlış ve düzensiz kullanılır, çizgiler arasında yazmada zorluk yaşanır.
• Kelimeler çok yer kaplayacak şekilde aralıklı veya birbirine çok bitişik yazılır.
• Yuvarlak ve düz çizgiden oluşan harfleri yazmada zorluk yaşanır.

Öğrenme bozukluğunun tedavisinde ilaç kullanılmaz, tedavi eğitimle gerçekleşir. Ancak hiperaktivite bozukluğu ve dikkat eksikliği gibi durumların varlığında ilaçla destek sağlanır. Öğrenme güçlüğü olan çocuk ve gençlerin eğitimi sadece normal sınıf müfredat programı ve özel dersleri ile gerçekleşmemektedir. Tanı konulup değerlendirme yapıldıktan sonra oluşturulan özel eğitim programıyla ve psikopedagojik yaklaşımla yapılacak eğitsel terapiyle öğrenme gerçekleşebilmektedir.

1. Sorunla ilgili öncelikle ebeveyni bilgilendirmek.
2. Çocuğun öğretmenini varsa okuldaki PDR servisini bilgilendirmek ve işbirliği yapmak.
3. Yetersiz ve sorunlu olan becerileri geliştirici özel eğitim programı hazırlamak, hedefleri saptamak.
4. Terapi programı uygulanırken adımların küçükten büyüğe, kolaydan zora, yakın hedeflerden uzak hedeflere doğru pekiştirilmesine dikkat etmek.
5. Geri bildiren, farkına vardıran, düzelttiren bir yaklaşımla çocuğun hatasını fark edip düzeltmesine fırsat vermek.
6. Anne-babayı, çocuğun öğrenme, ders çalışma, davranış ve alışkanlıklarındaki sorunlarla nasıl baş edecekleri konusunda eğitmek, onlara danışmanlık yapmak.
7. Öğrenme güçlüğüne eşlik eden benlik saygısı, sosyal beceriler ve duygusal ve davranışsal sorunlar için bireysel-grup terapisine yönlendirmek.
8. Periyodik olarak değerlendirmek, devam eden sorunlar için yeni programlar hazırlayıp yeni hedefler belirlemek.

Özel Rüya Gelişim Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezinde, Özel Öğrenme Güçlüğüne yönelik hizmet verilmektedir. Rehberlik için bize ulaşabilirsiniz.

KAYNAKÇA

1. Salman, U., Özdemir, S., Salman, A. B., & Özdemir, F. (2016). Özel öğrenme güçlüğü “Disleksi”. İstanbul Bilim Üniversitesi Florence Nightingale Tıp Dergisi, 2(2), 170- 176.